Adli Sicil Kaydı Silme Süreci ve Yasaklanmış Hakların İadesi: Bilmeniz Gerekenler

Hüseyin Furkan Sümer


Hukuki süreçlerle adli sicil kaydınızı sildirme ve yasaklanmış haklarınızı geri alma sürecini adım adım öğrenin. Adli sicil kaydı silme ve hak iadesi hakkında detaylı bilgileri sizler için derledik.


 
ADLİ SİCİL KAYDI VE ADLİ SİCİL ARŞİV KAYDININ SİLİNMESİNE İLİŞKİN DÜZENLEMELER
 
 
Adli Sicil Kaydı Nedir?
 
Adli sicil kaydı, Adalet Bakanlığı’na bağlı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü tarafından tutulan kaydı ifade eder. Kayıtta; kesinleşmiş ceza, güvenlik tedbirleri ve mahkûmiyet bilgileri bulunur. Vatandaşlar adli sicil kayıtlarına e-devlet aracılığıyla veya ikamet ettikleri yer adliyesinde bulunan adli sicil müdürlüğü aracılığıyla ulaşabilir. 
 
Adli sicile kaydedilecek bilgiler Adli Sicil Kanunu madde 4’te düzenlenmiş olup;
 
  • Hapis cezalarına ilişkin kararlar, infazının tamamlanıp tamamlanmadığı bilgisi,
  • Hapis cezası ertelenmiş ise; denetim süresi, denetim süresinin tamamlanıp tamamlanmadığı bilgisi,
  • Adli para cezasına ilişkin kararlar ve ödenip ödenmediği bilgisi,
  • Kısa süreli hapis cezasının seçenek yaptırıma mahkumiyet bilgisi,
  • Mahkumiyet sebebiyle hükümlünün yoksun bırakıldığı haklardır.
 
 
Adli sicil kaydına işlenmeyecek bilgiler; 
 
  • Disiplin suçlarına ve sırf askeri suçlara ilişkin mahkumiyet hükümleri,
  • Disiplin veya tazyik hapsine ilişkin kararlar,
  • İdari para cezasına ilişkin kararlar, 
  • Uzlaştırmaya tabi suçlar uzlaşma ile sonuçlanmış ise,
  • HAGB (Hükmün açıklanmasının geri bırakılması) kararı verilmiş ve tüm şartları yerine getirilmiş ise,
 
 
Adli sicil kaydı hem özel işyerleri hem de kamu kurum ve kuruluşları tarafından istendiğinden, adli sicil kaydı sebebiyle birçok problem yaşanabilmekte, iş bulma konusunda dahi zorluklar yaşanabilmektedir. Bu sebeple bir avukatla görüşülerek destek alınması önem arz etmektedir.
 
 
 
Adli Sicil Kaydı Nasıl Silinir?
 
Hükmün infazının tamamlanmasının ardından, hükümlünün kendisi veya avukatı tarafından Ankara Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü’ne başvuruda bulunulması gerekmektedir. Başvuru sırasında hapis veya para cezasının yerine getirildiğini ispata yarar evrakların Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü’ne sunulması da ayrıca önem taşımaktadır. Halk arasında sabıka kaydı olarak da adlandırılan adli sicil kaydının silinmesinin ikinci aşaması ise adli sicil arşiv kaydının silinmesi olacaktır.
 
 
 
Adli Sicil Arşiv Kaydı Nedir?
 
Adli sicil arşiv kaydı, adli sicil kaydından farklı olarak yerine getirilmiş cezaların bilgilerinin kaydının tutulmasıdır. Yukarıda bahsettiğimiz süreci atlatan adli sicil kaydı bilgileri artık adli sicil arşiv kaydında yer almaktadır. Adli sicil arşiv kaydı kamu kurum ve kuruluşları tarafından dikkate alınmaktadır. 
 
 
 
Adli Sicil Arşiv Kaydı Nasıl Silinir?
 
Arşiv Kaydının silinmesine ilişkin şartlar Adli Sicil Kanunu madde 12’de düzenlenmiştir. Buna göre;
 
Anayasa Madde 76’da sayılmış olan, taksirli suçlar hariç toplam bir yıl veya daha fazla hapis cezasına hükmedilmiş olanlar; zimmet, ihtilas, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçlar ile kaçakçılık, resmi ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, devlet sırlarını açığa vurma, terör eylemlerine katılma ve bu gibi eylemleri tahrik ve teşvik suçlarından biri veya Türk Ceza Kanunu dışında düzenlenen suçlardan mahkumiyet halinde;
 
 
  • Yasaklanmış haklar iade edilmiş ise 15 yıl, iade edilmemiş ise 30 yıl,
 
 
  • Diğer mahkumiyetler bakımından ise arşive geçme şartı oluştuğu tarihten itibaren 5 yıl içerisinde, (Anayasa md.76 ve Türk Ceza Kanunu dışındaki kanunlarda bulunan cezalar Danıştay’ın görüşüne göre bu kapsama girmemektedir. )
 
Danıştay 10. Dairesi’nin 31.01.2018 Tarih, 2015/4996 Esas, 2018/266 Karar sayılı kararına göre: “(…)Anayasa'nın 76'ncı maddesi ile Türk Ceza Kanunu dışındaki kanunlarda belirtilen bir hak yoksunluğuna neden olan mahkumiyetler kapsamında olmadığı, anılan mahkumiyetin 5352 sayılı Yasanın 12/c maddesinde belirtilen "diğer mahkumiyetler" kapsamında değerlendirilmesi gerektiği, verilen cezaya istinaden oluşturulan adli sicil arşiv kaydına konu mahkumiyetin 03/08/2004 tarihinde arşive alınma koşullarının oluştuğu, dolayısıyla arşive alınma koşullarının oluştuğu tarihten itibaren de 5 yıl geçtiği görülmekle davacının arşiv kaydının tamamen  silinmesi gerektiği anlaşıldığından davanın reddi yönündeki mahkeme kararında hukuka uyarlık görülmemiştir.“
 
 
  •  Fiilin kanunla suç olmaktan çıkarılması veya kanun yararına bozma veya yargılamanın yenilenmesi sonucunda verilen beraat veya ceza verilmesine yer olmadığı kararının kesinleşmesi halinde arşiv kayıtları talep aranmaksızın silinecektir. 
 
 
 
YASAKLANMIŞ HAKLARIN İADESİ NASIL GERÇEKLEŞİR?
 
 
Yasaklanmış (Memnu) hakların iadesi Adli Sicil Kanunu madde 13/A’da düzenlemiş olup, hükümlü veya vekili tarafından, cezayı veren mahkemeye veya hükümlünün ikamet ettiği yerdeki aynı derece mahkemesinden talepte bulunularak memnu hakların iadesi istenebilecektir. 
 
Cezanın infazının tamamlanmasından itibaren 3 yıllık süre geçmiş, bu 3 yıllık süre zarfında yeni bir suç işlememiş ise; mahkeme öncelikle cumhuriyet savcısının görüşünü alacak, hükümlünün yeniden suç işlemeyeceğine dair bir kanaate ulaşırsa memnu hakların iadesine karar verecektir.
 
Yargıtay 2. Ceza Dairesi’nin 10.12.2018 tarih, 2018/6688 Esas, 2018/15071 Karar sayılı kararına göre; “(…) Yasaklanmış hakların geri verilmesi, belli bir suç veya cezaya mahkûmiyete bağlı olarak gerek Ceza Kanunu’nda, gerekse diğer kanunlarda öngörülen çeşitli hak yoksunluklarının kaldırılmasını sağlayan hukuki bir düzenleme olup, 765 Sayılı TCK’nın 121 ve 124. maddeleri ile 1412 sayılı CMUK’nın 416 ve 420. maddelerinde yer alan “yasaklanmış hakların geri verilmesi” kurumuna, 5237 Sayılı TCK’da ve 5271 Sayılı CMK’da yer verilmemiş, 19.12.2006 tarihinde yürürlüğe giren ve 5560 Sayılı Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun’un 38. maddesiyle 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu’na 13/A maddesi eklenmek suretiyle tekrar düzenlenmiştir. Bu düzenleme ile ceza mahkûmiyetinden doğan müebbet hak yoksunluklarının giderilmesi amaçlanmıştır. 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu’na eklenen 13/A maddesinde,  TCK dışındaki kanunların belli bir suçtan dolayı veya belli bir cezaya mahkûmiyete bağladığı hak yoksunluklarının giderilebilmesi için, yasaklanmış hakların geri verilmesi yoluna gidilebileceği, bunun için, Türk Ceza Kanunu’nun 53. maddesinin beşinci ve altıncı fıkraları saklı kalmak kaydıyla, mahkûm olunan cezanın infazının tamamlandığı tarihten itibaren üç yıllık bir sürenin geçmiş olması gerektiği belirtilmektedir. Yasaklanmış hakların geri verilmesi için cezanın infaz edilmiş olması ve kişinin infazın tamamlanmasından itibaren üç yıllık süre içerisinde yeni bir suç işlememesi ve hayatını iyi halli olarak sürdürdüğü hususunda mahkemede bir kanaatin oluşması gerekecektir.”